Zamiast podsumowania książkowego

Nie dam rady! Próbowałem i nie dam rady zrobić w tym roku nawet szczątkowego podsumowania przeczytanych książek. Dzięki ocenom wystawionym na BiblioNETce i Goodreads obliczyłem, że w 2009 r. przeczytałem ok. 60 książek. Nie jest to jakaś zastraszająca liczba, ale i tak nie byłem w stanie wybrać "tych najlepszych".

Początkowo do zadania próbowałem podejść w podobny sposób, jak poprzednio, tzn. wziąć po uwagę tylko pozycje wydane w tym roku. Zaraz jednak żal mi się zrobiło tego mnóstwa tegorocznych tytułów, które dopiero czekają na półce na swoją kolej.

Potem było jeszcze kilka innych przymiarek, włącznie z tą najsensowniejszą tzn. wybrać najlepsze pozycje w różnych kategoriach. Ale i to przerosło moje siły. Dlatego w tym roku książkowych podsumowań nie będzie. I nie dzieje się tak ponieważ książki są dla mnie mniej ważne niż film i muzyka, którym poświęciłem ostatnio tyle miejsca, ale właśnie dlatego, że jest wręcz przeciwnie - są tak istotne, że nie będę ich na siłę wciskał w wąskie szufladki plebiscytów.

O tym jak ważna jest dla mnie literatura i książka pisałem odrobinkę bodajże w pierwszym konkretnym poście na tym blogu. Gdybym się rozkręcił, to pewnie napisałbym całą książkę na ten temat. Mógłby to być esej podobny do Jak powieść Daniela Pennaca lub ExLibrisu Anne Fadiman (niedługo wznowienie w wydawnictwie Znak); albo bibliofilskie wyznanie literackie, jak Bohumila Hrabala Zbyt głośna samotność, Dom z papieru C. M. Dominigueza, czy Cień wiatru Zafona. A najpewniej jakiś felietonik wzorem świetnego cyklu Andrzeja Rostockiego z "Książek w Tygodniku", dodatku do "T. Powszechnego".

Póki co proponuję jednak fragment tekstu Piotra Wojciechowskiego na temat czytania. Pochodzi on z artykułu będącego głosem w najnowszej debacie "Tygodnika Powszechnego" nt. literatury ostatniego dwudziestolecia Co pisarzom po wolności? (Krakusi to jednak uwielbiają wszelkiego rodzaju debaty, a ponieważ ja z tamtych stron, więc tę ich miłość podzielam). Nie muszę chyba zaznaczać, że pod tymi słowami Wojciechowskiego podpisuję się "oboma ręcoma"!

WSPÓLNOTA CZYTAJĄCYCH
Piotr Wojciechowski

Polacy zmarnieją, nie czytając dobrych książek, złajdaczą się, zgłupieją, zapiją albo zapracują na śmierć. W najlepszym wypadku wyjadą na saksy, gdzie zniemczą się czy poturczą. Bez obiegu polskiego słowa, niosącego krwinki myśli, obumierać będzie cała kultura – plastyka, teatr, muzyka, architektura, balet i kino. Będzie to nędzna śmierć, bo poprzedzona utratą twarzy. Odżywianie się surogatami obcego pochodzenia, nawet tymi w najlepszych opakowaniach, taką utratę powoduje.

Dlatego czytelnicy muszą iść i kupować książki. Rodzice powinni odejmować sobie od gęby, aby je kupić dzieciom. Bogacze powinni porzucić myśl o nowym większym samochodzie, aby zapraszać pisarzy do salonów i organizować im wieczory literackie. Powinni fundować biblioteki w małych miastach, zakładać wiejskie księgarnie, nie pytając o rentowność. Nawet politycy powinni od czasu do czasu wyciągnąć się za włosy z tego, czym jest ich profesja, powinni czytać, rozmawiać o książkach – a potem bronić spraw książki w Sejmie, Senacie, ministerstwach.

Profesorowie nie mogą ulegać presji studentów, a raczej przekonać ich, że propozycja przeczytania książki nie jest złośliwym aktem agresji. Oficerowie powinni wymagać oczytania od swoich podwładnych, a nawet od generałów. I minister słusznie nam fundujący nowe instytucje, muzea, filharmonie powinien myśleć, co zrobić, aby wychować czytelników – bo tylko ludzie książki przyjdą do muzeów, do teatrów, do filharmonii, tylko ludzie książki odróżnią film od konfekcji. Gazety i czasopisma muszą mądrze propagować książki, bo wymierają im czytelnicy. Dom, w którym się czyta, wychowuje przyszłych nabywców i prenumeratorów.

Z biernych gapiów nie zrobi się społeczeństwa. Póki palą się reflektory i kamery, póty patrzą. Potem, pilnie strzegąc zakupów, zamkną się w domach. A obywatelem jest się przez siedem dni w tygodniu, od świtu do poduszki. I jeśli do poduszki nie ma lektury, zadającej niegłupie pytania, człowiek może zapomnieć, że jest obywatelem. Społeczeństwo obywatelskie jest wspólnotą czytającą.

Fragment tekstu Piotra Wojciechowskiego, Wieniec dla nieznanego czytelnika, "Tygodnik Powszechny" nr 4 (3159), 24 stycznia 2010, s. 45.

Piękne chwile w St. James's Park, Londyn, lato 2007