ERA NOWE HORYZONTY tournée

Bardzo mnie cieszy idea "obwoźnych" festiwali filmowych, kiedy to najciekawsze filmy z jakiejś imprezy filmowej ruszają w Polskę. Najczęściej jest to jedyna możliwość, by zobaczyć niszowe i naprawdę interesujące filmy światowej kinematografii. Nic więc dziwnego, że zawsze korzystam z tej okazji, pomimo tego, że nie wiedzieć czemu festiwale te odbywają się najczęściej w gorącym dla studentów czasie zaliczeń i sesji. W ostatnim tygodniu wziąłem udział w tournée Międzynarodowego Festiwalu Filmowego ERA NOWE HORYZONTY. Ponieważ tournée owo jest dopiero na półmetku (obecnie w Kielcach i Gliwicach, w najbliższym czasie zawita jeszcze do Szczecina, Torunia, Białegostoku, Częstochowy, Olsztyna i Elbląga) postanowiłem zamieścić tu krótkie opinie na temat wyświetlanych filmów - a nuż zachęcą one kogoś do wizyty w kinie.

Głód (Hunger)
reż. Steve McQueen

Bardzo bolesny film - tylko dla ludzi o mocnych nerwach. Wiele już w kinie widziałem, ale czegoś tak mocnego nie widzi się zbyt często. Można by go umieścić gdzieś pomiędzy takimi tytułami, jak Jego brat Chereau i Import/Export Seidla. Podsuwa przed oczy obrazy, których nie chce się oglądać. Stawia przed umysłem problemy, z którymi wolelibyśmy się nie mierzyć. Za tą ważną i przejmującą treścią idzie wysmakowana i świadoma forma. Tam, gdzie jest to potrzebne mamy naturalistyczne do bólu sceny. Innym znów razem relacje chłodnym okiem, jakby nieco z dystansu lub też wyestetyzowane ujęcia. Wszystko jednak bardzo spójne i na właściwym miejscu.

Jest to przede wszystkim głęboko ludzki, odbierany bardzo emocjonalnie dramat - i to chyba w filmie oddziałuje na widza najbardziej. Konflikt racji jest trochę na drugim planie, ale jednak mocno zaakcentowany. Dzieje się to w kluczowej scenie rozmowy z księdzem, która jest w zasadzie jedynym istotnym dialogiem w filmie (reszta dzieje się niemal bez słów). To w tym momencie zostajemy postawieni przed konkretnym pytaniem. Przyznam, że osobiście skłaniam się bardziej ku racjom, które w tym filmie wyraża ksiądz. Nie przeszkodziło mi to jednak w tym, by przejąć się, tak po prostu, po ludzku, bolesnym dramatem tego, który wybiera inaczej. Bo przed takimi postawami trzeba z szacunkiem pochylić głowę - nawet jeśli się ich do końca nie popiera i nie rozumie.

Według mnie Głód to zdecydowanie najlepszy film festiwalu.

Tlen (Kislorod)
reż. Iwan Wyrypajew

Sporo osób twierdzi, że ten film to "pseudoartystyczny bełkot". Rozumiem te obiekcje, bo rzeczywiście obraz ten sprawia wrażenie dosyć chaotycznego i w pewnym momencie można się nieco pogubić, ale obiekcji tych jednak nie podzielam. Film - wbrew pozorom - jest spójny. Składa się w zasadzie z kilku "teledysków muzycznych". Nicią przewodnią wszystkich tych "tracków" jest Chrystusowe Kazanie na Górze, które jest po kolei, niemal zdanie po zdaniu dekonstruowane i poddane swoistej analizie. Co więcej, dzieje się to według tego samego schematu, jakiego użył sam Jezus omawiając w tymże kazaniu prawo Izraela (w istocie Dekalog). Jest to schemat "teza - antyteza": "Słyszeliście, że powiedziano... A ja Wam powiadam". Bardzo pomysłowy i ciekawy zabieg, który pozwala nam na nowo (albo po raz pierwszy!) zastanowić się nad sensem słów, które stanowią serce i jądro Ewangelii. Podobało mi się też to, że odpowiedź na pytanie o to, co najważniejsze, o tytułowy "tlen", bez którego żyć nie można - że ta odpowiedź została ledwie zasugerowana, ale nie zaprezentowana wprost jako jedynie słuszna. Bo to każdy sam musi sobie zadać to pytanie. Niby banalne, jeśli się wypowie je na głos, ale czy tak naprawdę każdy wie jak sobie na nie odpowiedzieć? Jeśli do tego dodać jeszcze odważną i porywającą formę, to film ocenić można przynajmniej jako "dobry". Ale rozumiem, że może się nie podobać.

Dubel (Double Take)
reż. Johan Grimonprez

Nie jest to ani film fabularny, ani dokumentalny - bardziej "art-film" rodem ze współczesnej galerii sztuki (reżyser, podobnie jak twórca Głodu, to uznany artysta wizualny). Bardzo sprytny kolaż filmowy o multiplikacji będącej istotną cechą nowoczesności i współczesnej kultury. Mimo, że w trakcie oglądania całość wydaje się nieco chaotyczna, to film fascynuje pomysłowymi rozwiązaniami i analogiami, a nawet charakterystycznym "hitchcockowskim" suspensem i humorem. Naprawdę dobrze się ogląda. A w rolach głównych takie osobistości, jak Alfred Hitchcock, Richard Nixon, John F. Kennedy, Nikita Chruszczow i Fidel Castro.

Las
reż. Piotr Dumała

Oj, trudny film. Ta metaforyczna przypowieść ma jednak sporą siłę oddziaływania, i to głównie dzięki poetyce obrazu, podkreślanego subtelną muzyką. Reżyser jest słynnym twórcą animacji i to widać w tym filmie. Siła tych starannie zakomponowanych kadrów wprowadza w stan swoistej zadumy i kontemplacji nad kwestiami fundamentalnymi. Fakt, nie wszystko do końca zrozumiałem, ale też chyba nie o rozumienie tu przede wszystkim chodzi.

Plaże Agnès (Les Plages d'Agnès)
reż. Agnès Varda

Dosyć uroczy. Agnès Varda to reżyser ze sporym dorobkiem i zabrzmi to zapewne niezręcznie, jeśli napiszę, że film ten sprawia wrażenie trochę nieporadnego, ale tak go właśnie odebrałem. Bardzo osobista wędrówka w przeszłość, momentami może nieco megalomańska, zwykle jednak urocza i oczywiście sentymentalna. Film dosyć ciekawy i choć żadne to arcydzieło, to obejrzeć można. Wprawia w dobry nastrój, a we mnie wzbudził też pragnienie tworzenia, które po seansie wydało mi się tak proste i niemal na wyciągnięcie ręki.

Każdy myśli swoje (Man tänker sitt / Burrowing)
reż. Henrik Hellström, Frederik Wenzel

Każdy myśli swoje... a ja nie wiem co myśleć. Film niby o słabościach cywilizacji, powrocie do natury etc. Ale jakoś to wszystko mi się nie klei. Według mnie to najsłabszy film tej obwoźnej wersji festiwalu.