Mozaika Virginii

Czytelnik Pokoju Jakuba - zwłaszcza taki, który nie zetknął się jeszcze z prozą Virginii Woolf - może poczuć się nieco zdezorientowany. To powieść bez balastu fabuły, wykonana przez Mistrzynię z pięknej materii poetyckiego języka, w misterne wzory celnych obserwacji, inkrustowane tu i ówdzie małymi klejnotami humoru.

Oto prawdziwa mozaika błahych epizodów, przelotnych chwil, różnorodnych charakterów, przypadkowych postaci, strzępów rozmów, porzuconych przedmiotów, widoków z okna. "(...) - wstrętne ilustracje, obrazki w książce, którą kartkujemy tam i z powrotem, jakbyśmy w końcu mieli w niej znaleźć to, czego szukamy. Każda twarz, każdy sklep, każde okno sypialni, pub i ciemny plac to strona przewracana gorączkowo - w poszukiwaniu czego? Tak samo jest z książkami. Czego szukamy na milionach stron? Wciąż z nadzieją przewracamy kartki... - o, jest pokój Jakuba."

Pokój pogrążony w mroku. Mgliste światło oświetla list odłożony pomiędzy puszkę na herbatniki a pudełko z tytoniem. Widzimy fragment stołu, a na nim papier, pióro i stosik książek. Z tyłu zamknięte drzwi sypialni.

Raz po raz z mgły, z tłumu postaci, zza rogu ulicy, wyłania się niewyraźna sylwetka młodzieńca o imieniu Jakub. Mężczyzna zapewne inteligentny, może nieco dziwny, ale na pewno dystyngowany. Szkoda, że tak mało o nim wiemy. Ale przecież "nikt nie postrzega ludzi takimi, jakimi są (...). Widzi się tylko całość, widzi się całą masę dziwnych rzeczy, widzi się siebie...".

Chyba jednak szkoda, że Jakub pozostanie dla nas tak blady, niewyraźny, tajemniczy... Jeden mały kamyczek w cudnej mozaice Virginii. Kamyczek jakich wiele, a jednak istotny i niepowtarzalny w swojej odrębności. Gdy go zabraknie, pozostaje na zawsze boleśnie puste miejsce. Rozrzucone listy, stare buty, pusty pokój...

Boris Anrep, Virginia Woolf jako Klio -
- fragment mozaiki na posadzce przy głównym wejściu
do National Gallery of Art w Londynie (1933 r.)

Cytaty z książki w tłumaczeniu Magdy Heydel