Seriale

Lubię seriale. Jeszcze kilka lat temu takie stwierdzenie byłoby bardzo ryzykowne i narażałoby na śmieszność wśród "oświeconych elit kulturalnych". Jednakże rewolucja, jaka dokonała się w telewizji w ostatniej dekadzie sprawiła, że słowa te wypowiadane są dzisiaj przez osoby, które trudno by podejrzewać o impotencję intelektualną. A porównanie serialu telewizyjnego do XIX-wiecznej powieści w odcinkach (pierwsza była bodajże Agnieszka Holland), poprzez ciągłe powtarzanie stało się już niemal banałem. Mnożą się różnego rodzaju analizy tego zjawiska kulturowego (polecam np. 24 numer Dwutygodnika), czego przykładem jest też książka, o której chcę tutaj napisać.

Chodzi o pozycję wydaną w zasłużonej serii Przewodniki Krytyki Politycznej. Lubię te publikacje za to, że opisują najbardziej aktualne zjawiska społeczne, kulturalne i polityczne, a czynią to w sposób przystępny, a zarazem wnikliwy. Ponadto łatają wiele braków na naszej mapie intelektualnej i wydawniczej. Ich grzechem głównym jest oczywiście zbyt mocne zideologizowanie (o zabarwieniu lewicowym), które potrafi być dosyć drażniące (nie inaczej jest i w tym przypadku). Niemniej jednak zasługi tej serii i tego wydawnictwa są bezsprzeczne. 

Cieszę się, że zabrali się także za fenomen, jakim są seriale. Bo to tam właśnie dzieją się dziś najciekawsze rzeczy w popkulturze. Jestem nawet skłonny przyznać, że to, co najciekawszego spotkało mnie poprzez medium filmowe w ostatnich kilku latach, zawdzięczam właśnie serialom: wystarczy wspomnieć tylko takie tytuły, jak Six Feet Under (pisałem o nim tutaj), The Sopranos, The Wire, czy Mad Men.

Przewodnik prezentuje nam kilka rozmów z intelektualistami na temat seriali (na wyróżnienie zasługuje zwłaszcza wywiad z Henrym Jenkinsem, kulturoznawcą) oraz sporą garść omówień i analiz konkretnych tytułów. Autorzy omawiając poszczególne produkcje skupiają się nie tyle na ich walorach artystycznych, co diagnostycznych i światopoglądowych. Analizują co mówią nam one na temat społeczeństwa, polityki, kultury, obyczajowości etc. Chyba najbardziej wszechstronnie wypadło omówienie Rodziny Soprano, autorstwa filmoznawcy Jakuba Majmurka, który usytuowuje serial "w kontekście gatunku filmowego, przede wszystkim filmu gangsterskiego", a także omawia "społeczny obraz figury gangstera, jaki jest przedstawiany w serii" oraz "problem kryzysu tradycyjnej męskości (...), który odbija się w psychologicznych problemach głównego bohatera". Zagadnienie płci wysuwa się na plan pierwszy także przy omawianiu takich tytułów, jak Californication, Sex in the City, The L Word, czy Big Love.

Wiele tekstów prezentuje dosyć świeże spojrzenie na konkretne tytuły. Np. Dexter jest dla Macieja Gduli (socjologa) przede wszystkim serią, która obnaża napięcia, jakie rodzą się w spotkaniu trzech sfer ludzkiego życia (praca, rodzina i namiętność). Bardzo podobały mi się także analizy takich tytułów, jak South Park i The Office. Inne omówione bardziej szczegółowo serie to (poza wyżej wymienionymi): The Wire, Rome, Weeds, Friends, Star Trek, House M. D., X-Files, True Blood (ja pisałem o nim tutaj) oraz kilka tytułów polskich (m.in. Ekipa i Świat według Kiepskich) i internetowych.

Tomik wydany przez Krytykę Polityczną czyta się jednym tchem. Jest on cenną inicjatywą, która bardzo cieszy, aczkolwiek zostawia pewien niedosyt. Zabrakło mi tu omówienia tak ważnych przecież "kamieni milowych" telewizji, jakimi były Twin Peaks, The Simpsons, Northern Exposure i Six Feet Under. Nie mogę zrozumieć, że pominięto serial Mad Men, który wydaje się być jak stworzony dla ideologicznej analizy środowiska KP (a tak swoją drogą można było zamieścić przynajmniej świetny tekst na jego temat z Dwutygodnika, skoro część tekstów zamieszczonych w tomie to przedruki z czasopism, także z tegoż internetowego magazynu). Inne produkcje jakby stworzone do omówienia przez KP, których tu zabrakło to Treme i Hung, a także United States of Tara, Nurse Jackie i The Big C. Zapewne każdy wielbiciel małego ekranu dorzuciłby tu jeszcze garść swoich ulubionych tytułów. Nie pozostaje nam więc nic innego, jak mieć nadzieję, że doczekamy się od Krytyki Politycznej drugiej serii "Seriali".Nie ukrywam, że bardzo na to liczę.

DANE KSIĄŻKI

Autor: Opracowanie zbiorowe
Tytuł: Seriale. Przewodnik Krytyki Politycznej
Seria: Przewodniki Krytyki Politycznej
Projekt okładki: twożywo
ISBN: 978-83-62467-05-1
Okładka: miękka
Format: 118 x 165 mm
Liczba stronic: 320
Wydawnictwo Krytyki Politycznej
Miejsce i data wydania: Warszawa 2011
Cena: 34,90 zł
Premiera: 25 marca 2011

Zdjęcie aktorów ze stajni HBO pochodzi z magazynu Enterteinment Weekly (wyd. amer.) z grudnia 2001 r. - można powiedzieć, że to początek serialowej rewolucji (kliknij, by powiększyć i zobaczyć w całości).